بررسی تطبیقی ناآرامی های یمن و لیبی: نقش دولت‌های ضعیف

موج ناآرامی‌های عربی که در اوائل سال 2011 تمامی کشورهای عرب را به استثناء قطر و امارات متحده عربی در خاورمیانه و شمال افریقا متاثر نمود، تاثیر فراوانی بر نقش‌آفرینی بازیگران درگیر در این واقعه در سطح بین‌الملل داشته است. در این راستا بازیگران مذکور را می‌توان بر حسب عملکرد آنها و نتایج حاصله به چهار دسته تقسیم نمود: اول، آن بخش از کشورهای عرب نظیر عربستان، اردن و مراکش که توانستند بر موج ناآرامی در داخل سوار شوند و بعضاً در خارج از مرزهای مربوطه از ناآرامی‌های مذکور به عنوان دستاویزی برای ارتقاء منافع ملی خود استفاده نمایند. دوم، کشورهای تونس و مصر که شاهد یک انقلاب ظاهری و به عبارت بهتر یک اصقلاب (انقلاب اصلاحاتی) بودند؛ به طوری که بقایای نظام سیاسی پیشین در شکل دولت پنهان به مقابله با جریان انقلاب برخاست و سپس به واسطه کودتا یا نظام انتخابات به قدرت بازگشتند. سوم، کشورهای بحرین و سوریه که از منظر حکومت اقلیت بر اکثریت و دخالت نیروهای خارجی بر روند مطالبات قانونی و دموکراتیک مردم دارای شباهت بودند؛ در نهایت، ناآرامی‌های یمن و لیبی به جهت بروز جنگ داخلی، به خشونت گراییدن مطالبات مردمی، فعالیت جریان‌های اسلامی افراط‌گرا و ... موجب تبدیل وضعیت نظام سیاسی حاکم در این کشورها به دولت فروپاشیده گردیده است. مقاله حاضر با فرض فقدان همبسته دولت-جامعه در یمن و لیبی طی دوره پیش از بروز ناآرامی‌های سال 2011 سعی دارد با استفاده از نظریه دولت در جامعه‌شناسی تاریخی به طور تطبیقی برخی از عناصر مشترک در بروز و هدایت ناآرامی‌های سال 2011 را در کشورهای مذکور بررسی نماید.